Lijstje

 

Al sinds het begin van de jaren tachtig hou ik een lijstje bij van alle boeken die ik heb gelezen. Ik moet van mezelf elk jaar tenminste twaalf boeken lezen, een soort literaire dwangneurose. Tot nog toe heb ik dat ruimschoots gehaald. Waarom hou ik zo’n lijstje bij? Moeilijke vraag. IJdelheid? Ongetwijfeld, alleen heb ik het lijstje – behalve aan Bibian die er geen belangstelling voor had – nog nooit aan iemand laten zien. Misschien ben ik bang om per ongeluk hetzelfde boek twee keer te lezen. Inderdaad weet ik vaak niet eens meer wat het vorige boek was dat ik las. Van veel boeken heb ik allang geen idee meer waar ze over gingen en van sommige boeken zeggen zelfs de titel en de naam van de schrijver me letterlijk niets meer. Ik weet alleen zeker het ooit gelezen te hebben vanwege dat lijstje.

Ik heb wel eens overwogen punten te geven. Goed boek, rotzooi, etc. Maar eigenlijk moet je een boek dan op verschillende aspecten beoordelen. Slecht verhaal maar wel heel goed geschreven. Matige vertaling, goeie eerste zin, ongeloofwaardige ontknoping, mooi omslag.

Ook heb ik wel overwogen elk boek na lezing kort samen te vatten, als geheugensteuntje. Ik denk eigenlijk dat zelfs zo’n samenvatting me van de meeste boeken na verloop van tijd helemaal niets meer zou zeggen.

Waarom lees ik dan? Wat trekt me er zo in aan dat ik vrijwel elke dag opnieuw tijd besteed aan het lezen van teksten die ik toch weer vergeet? Ik geloof niet dat het me om de de inhoud gaat; het verhaal, de plot, historisch of verzonnen. Het is abstracter, misschien vergelijkbaar met wat me aan muziek zo fascineert. Het is de taal zelf. De persoonlijke taal, het idioom van de schrijver. De sfeer en de klankwereld die sommige schrijvers op weten te roepen met hun specifieke woordgebruik, zinsbouw en ritmiek. De beste boeken gaan ook meestal helemaal nergens over, behalve dan over de taal zelf. Het is precies dát wat maakt dat ik bepaalde schrijvers lees en herlees. Slauerhoff, om er maar een te noemen. Het verhaal ben ik meteen weer vergeten, maar de beklemmende, hallucinerende, hopeloos verdwaalde eenzaamheid die uit elke zin spreekt, wil ik om de paar jaar opnieuw proeven.

Het is een bijna fysieke behoefte. Net zoals ik tenminste één keer per jaar de Sacre du Printemps van Stravinsky wil horen, die knarsende, wrange, schitterende lelijke noten, of De Staat van Louis Andriessen. Muziek die uitsluitend over muziek gaat, en verder nergens over.